Ο Mark Zuckerberg σε ηλικία 20 χρονών ίδρυσε το facebook και σήμερα, μετά από μία δεκαετία είναι ένας από τους νεαρότερους δισεκατομμυριούχους στον κόσμο με περιουσία που κοστολογείται στα 46 δις.  Στην ίδια ηλικία, ο Nathan Blecharczyk είναι ένας από τους ιδρυτές του γνωστού σε όλους AirBnB και έχει περιουσία 1,9 δις. Ο νεότερος όμως στη λίστα των δις είναι ο Evan Spiegel, ιδρυτής του snapchat που στο πρώτο τέταρτο της ζωής του έχει περιουσία αξίας 2,1 δις.

Ταυτόχρονα στην Αμερική, η άνιση κατανομή του πλούτου έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Το 3 τοις εκατό των νοικοκυριών κατέχει το 54 τοις εκατό του συνολικού πλούτου, το 7 τοις εκατό κατέχει το 21 τοις εκατό ενώ το υπόλοιπο 90 τοις εκατό των νοικοκυριών κατέχει μόλις το 25 τοις εκατό.

“Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, και οι πλουσιότεροι γίνονται πλουσιότεροι ταχύτερα” είναι μια παραδοχή που δεν ακούστηκε από τα χείλη του Προέδρου Ομπάμα ούτε γράφτηκε στο New Yorker, ένα γνωστό περιοδικό του προοδευτικού χώρου. Tο γράφει ο Economist (τεύχος Δεκέμβριος 12/2015), γνωστή εφημερίδα για τον οικονομικό και κοινωνικό φιλελευθερισμό, τα ανοιχτά σύνορα και τη παγκοσμιοποίηση.

Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου είναι πλέον κατανοητό ότι η μη δίκαιη κατανομή του πλούτου και οι ραδαίες ανισότητες  δεν είναι μόνο ζήτημα οικονομικό, αλλά το σημαντικότερο, πλήττουν τη πεμπτουσία της δημοκρατίας, Οι πολίτες χάνουν τη πίστη τους στους δημοκρατικούς θεσμούς και στις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις όσον αφορά την ικανότητα τους να δίνουν προοπτικές οικονομικής ανέλιξης για όλους όσους το αξίζουν,  να κατανέμουν το πλούτο δίκαιο, και να δημιουργούν προϋποθέσεις ευημερίας για την κοινωνία και για τον καθένα ξεχωριστά.

Ο εχθρός είναι εντός των τειχών και δεν είναι οι δικτατορίες και τα αυταρχικά κράτη του άλλοτε υπαρκτού σοσιαλισμού. Οι δημοκρατικές πολιτείες μαστίζονται από τα φαινόμενα Trump στην Αμερική, Farage στο Ηνωμένο Βασίλειο, Le Pen στη Γαλλία, Τσίπρα και Καμμένου στην Ελλάδα. Πολιτικοί αδίσταχτοι στις προεκλογικές υποσχέσεις τους, χωρίς να έχουν εναλλακτικό πρόγραμμα και ουσιαστικές λύσεις, με ακατάσχετο εθνολαϊκισμό, επενδύουν στο φόβο ή στην απογοήτευση των ψηφοφόρων.

Μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Παρίσι, ο Trump, υποψήφιος για το χρίσμα στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα εξήγγειλε με ύφος πομπώδες ότι θα απαγορεύσει στους μουσουλμάνους να ταξιδεύουν προς την Αμερική – λες και το διαβατήριο τους θα αναγράφει το θρήσκευμα (sic).

Σε περιόδους κρίσης, το είδαμε και στην Ελλάδα, οι προσδοκίες και οι ελπίδες του κόσμου γίνονται βορά στα μεγάλα όπλα του λαϊκισμού, τα “ΘΑ” και τα ευχολόγια. Μία από τις λίγες πρωτοβουλίες που αντιστάθηκε στο λαϊκισμό ήταν και το “Μένουμε Ευρώπη” που ξεκίνησε το 2012 από νέους φοιτητές και το 2015  έγινε κεντρικό σύνθημα στις πλατείες της Ελλάδας. Όμως η προσπάθεια αυτή δεν ήταν αρκετή όπως αποδείχτηκε από το ρου των πραγμάτων.

Πλέον είναι κατανοητό ότι με τον λαϊκισμό δεν λύνονται τα προβλήματα. Αντιθέτως διογκώνονται και μαζί τους απαξιώνεται η δημοκρατία. Οι ακραίες οικονομικές ανισότητες, τα μεταναστευτικό και τα ζητήματα της ασφάλειας ακουμπούν την καθημερινότητά μας και βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας σε όλο το δυτικό κόσμο. Οι λύσεις του χτες δεν επαρκούν για τα προβλήματα του σήμερα και υπάρχει ανάγκη για πρωτοτυπία και ιδέες out of the box, όπως λένε και οι Αγγλοσάξονες.

Αντώνης Κουρουτάκης

Από το 2010 και μετά όσοι δεν ασπαστήκαμε τον αντιμνημονιακό λόγο, το ξέρω λοιδορηθήκαμε. Μας φόρεσαν την ταμπέλα “προδότης” ή στην καλύτερη περίπτωση “φιλελες”. Και αν δεν στο έλεγαν ευθαρσώς, αυτό σιγοψιθύριζαν. 

Η λύτρωση ήρθε με την απρόσμενη μεταστροφή του Πρωθυπουργού. Σε έναν κατήφορο οδεύαμε με φρένα σπασμένα, προς τη καταστροφή, άτακτη επιστροφή σε εθνικό νόμισμα, φτωχοποίηση και ευρωπαϊκή απομόνωση. Αυτή ήταν η εναλλακτική που μας περίμενε.

Πάλαι ποτέ άσπονδοι “σύντροφοι” του Πρωθυπουργού στην αρχή είπαν “εκβιάζεται” πλέον του επιτίθενται με λιβελογραφήματα…. τάχα η εξουσία τον διέφθειρε, αφού έγινε συνομιλητής της διαπλοκής και αλλά αφηγήματα νοσηρής φαντασίας.

Πράγματι, ο Πρωθυπουργός μετά τη συμφωνία δεν έκανε αυτοκριτική με γενναιότητα, ακόμα παίζει το παιχνίδι το εσωκομματικό και δεν φαίνεται να έχει ξεκάθαρο σχέδιο για την έξοδο της χώρας από την κρίση. Αλλά αυτά θα κριθούν στις εκλογές, όποτε γίνουν.

Οι ανθρώποι όμως που έχτισαν καριέρα σε ένα άνευ προηγούμενου εμπόριο ελπίδας αντεπιτίθενται. Τάχα υπάρχει ακόμα εναλλακτική, τρίτος δρόμος, έξοδος από την κρίση χωρίς “λιτότητα”.

Λιτότητα είναι η περικοπή των πρόωρων συντάξεων; Η αύξηση του ΦΠΑ στη Μύκονο και Σαντορίνη; Λιτότητα είναι η καταπολέμηση της διαφθοράς; Βαφτίζουν λιτότητα συλλήβδην κάθε προσπάθεια για μεταρρύθμιση.

Η μόνη εναλλακτική πρόταση που υπάρχει, η μόνη βιώσιμη λύση είναι ο δρόμος των μεταρρυθμίσεων, η αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, η ευρωπαϊκή συμπόρευση.

Σε όσους ακόμα η φαντασία οργιάζει, στηρίζουν τα επιχειρήματα τους σε κίτρινες σελίδες του τύπου και σε ιστορίες συνωμοσίας που θα ζήλευαν μυθιστοριογράφοι απαντάμε μονολεκτικά ΠΕΔΥ – Πρόταση Εναλλακτική Δεν Υπάρχει! 

Αντώνης Κουρουτάκης

Ο Αντώνης Κουρουτάκης είναι ερευνητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (Freie Universität Berlin), στο πρόγραμμα Human Rights Under Pressure και από τους εμπνευστές του Μένουμε Ευρώπη